Bảo hiểm nông nghiệp (BHNN) đang được xem là giải pháp quan trọng để giúp người nông dân Việt Nam tự chủ hơn trong việc ứng phó với rủi ro, đặc biệt là những thiệt hại từ thiên tai. Tuy nhiên, việc triển khai chính sách này vẫn tồn tại nhiều khó khăn, hạn chế, khiến cho giá trị thực sự của BHNN chưa được phát huy.
Contents
Bảo hiểm nông nghiệp: Lợi ích vượt trội
BHNN đã cho thấy vai trò vital trong việc thay đổi cách ứng phó của nông dân với những rủi ro trong sản xuất nông nghiệp. Thay vì phải chờ đợi sự trợ giúp của Nhà nước sau mỗi thiên tai, nông dân có thể chủ động bảo vệ tài sản của mình bằng cách mua bảo hiểm cho từng loại cây trồng và vật nuôi. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sinh kế cá nhân mà còn đóng góp vào việc thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững, thu hút đầu tư và giảm sự phụ thuộc vào hỗ trợ của Nhà nước.
Theo số liệu, thiên tai cùng với dịch bệnh phản ánh tác động nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, làm giảm thiểu tài sản khoảng 1,5% GDP hàng năm. Những thiệt hại này tạo ra sự cần thiết phải có các giải pháp bảo hiểm hiệu quả để đảm bảo cho thành quả lao động của nông dân.
Hỗ trợ từ Chính phủ và những thách thức còn lại
Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách nhằm hỗ trợ người dân tham gia BHNN, như Nghị định số 58/2018/NĐ-CP với các chính sách hỗ trợ phí bảo hiểm cho hộ nghèo và cận nghèo lên tới 90%, trong khi các doanh nghiệp sản xuất lớn được hỗ trợ 20%. Tuy nhiên, sau hơn 6 năm thực hiện, kết quả thực tế cho thấy chính sách vẫn còn nhiều hạn chế.
Thực tế hơn 6 năm qua cho thấy, các mô hình BHNN chủ yếu đang được triển khai tại cấp hộ nông dân nhỏ lẻ mà thiếu hệ thống tổ chức hỗ trợ như hợp tác xã (HTX) và các nhóm nông dân. Điều này làm gia tăng chi phí giao dịch liên quan đến hợp đồng, thu phí, giám sát và bồi thường, ảnh hưởng đến tâm lý tham gia của người dân.
Thách thức trong truyền thông và thực hiện bồi thường
Việc truyền thông về chính sách BHNN cũng là một yếu tố quan trọng. Nhiều người dân vẫn chưa biết đến các chính sách này do không có thông tin đầy đủ và phù hợp dẫn đến việc tham gia bảo hiểm bị hạn chế. Hơn nữa, công tác bồi thường sau thiên tai đang tồn tại nhiều điểm nghẽn, khiến người nông dân mất niềm tin vào hệ thống bảo hiểm.
Đại diện Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết, quy trình giải quyết bồi thường còn chậm và phức tạp, cùng với đó là thu nhập thấp và sự bất ổn trong thị trường nông sản, đã khiến nhiều nông dân ngại ngần trong việc đầu tư vào BHNN.
Trường hợp cụ thể tại HTX Trường Thành
Tại huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp, HTX nông nghiệp Trường Thành đã triển khai mô hình canh tác lúa chất lượng cao và phát thải thấp. Mặc dù 9 trên 32 thành viên đã mua bảo hiểm chỉ số thời tiết cho tổng diện tích 30ha, nhưng việc bồi thường lại gặp nhiều khó khăn.
Ông Huỳnh Thiện Tín, Giám đốc HTX, cho biết các chỉ số thời tiết được sử dụng để xác định điều kiện bồi thường quá cao so với thực tế trong khu vực, làm giảm khả năng nhận bồi thường của các thành viên tham gia. Điều này tạo ra cảm giác hoài nghi trong cộng đồng nông dân về tính hiệu quả của sản phẩm BHNN.
Nhà bảo hiểm cũng gặp khó khăn
Không chỉ nông dân ngại ngần, các doanh nghiệp bảo hiểm cũng tỏ ra thận trọng trong việc triển khai BHNN. Sự khó lường của thiên tai và những thiệt hại lớn thường khó khăn trong việc kiểm tra, giám định và bồi thường. Hơn nữa, hoa hồng cho những hợp đồng bảo hiểm thường thấp so với phí bảo hiểm thu được.
Nhiều chuyên gia nông nghiệp như Hoàng Trọng Thủy cảnh báo rằng nông dân là đối tượng dễ chịu rủi ro nhất trong hàng loạt yếu tố như thiên tai, dịch bệnh, và thị trường. Do đó, cần thiết phát triển các loại hình BHNN phù hợp với đặc thù của nông nghiệp Việt Nam, nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu không chỉ của nông dân mà cả doanh nghiệp.
Đề xuất từ các chuyên gia
Để BHNN thực sự đi vào đời sống của người dân, các cơ quan chức năng cần nghiên cứu điều chỉnh để tăng mức hỗ trợ phí bảo hiểm và các đối tượng thụ hưởng chính sách. Cùng với đó, doanh nghiệp bảo hiểm cũng cần có những chính sách hỗ trợ nhằm tăng động lực tham gia cho các bên liên quan.
Đại diện Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn đã kiến nghị Nhà nước cần có cơ chế ưu đãi cho BHNN thông qua các nhóm nông dân và HTX. Xác lập cơ chế cho phép các tổ nhóm nông dân làm trung gian giữa người dân và doanh nghiệp bảo hiểm trong việc thu phí cũng như bồi thường thiệt hại sẽ góp phần cải thiện tình hình.
Tương lai cho BHNN tại Việt Nam
Trước định hướng phát triển BHNN, Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các bộ, ngành liên quan để xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định 58/2018/NĐ-CP. Nghị định này dự kiến sẽ mở rộng đối tượng bảo hiểm theo những sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia và địa phương, đồng thời cũng mở rộng rủi ro bảo hiểm được hỗ trợ.
Tóm lại, mặc dù BHNN có vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ nông dân trước rủi ro thiên tai, việc thực hiện vẫn còn nhiều thách thức và cần sự đồng bộ từ chính sách đến thực tiễn để khuyến khích người dân tham gia. Các tổ chức, doanh nghiệp và cơ quan chức năng cần nỗ lực hơn nữa trong việc cải thiện quy trình, thông tin và hỗ trợ để BHNN thực sự trở thành một tác nhân tích cực trong phát triển nông nghiệp Việt Nam.
